Rússneskir hermenn hafa stundað þá iðju í borginni Kherson að skjóta almenna borgara með drónum „upp á sport.“ Um 95% úkraínskra hermanna sem teknir hafa verið föngum af Rússum hafa sætt pyntingum, kynferðislegri niðurlægingu og nauðgun. Mikill fjöldi hefur verið tekinn af lífi. Að minnsta kosti 30 þúsund börnum hefur verið stolið, þau flutt frá heimahögum og innrætt með áróðri gegn móðurlandi sínu. Úkraínumenn sem búa á hernumdum svæðum eru sendir á vígvöllinn, á hættulegustu staðina þar sem þeir eru líklegri en nokkrir aðrir hermenn rússneska hersins til að falla; og það fyrir hendi samlanda sinna. Allt er þetta staðfest af alþjóðlegum stofnunum eftir ítarlegar rannsóknir og allt er þetta hluti af úthugsaðri stefnu rússneskra stjórnvalda. Þetta eru reglurnar. Ekki undantekningingarnar. Fyrir svona framferði er umbunað, ekki refsað.

Stríð er sagt vera helvíti. Einnig er sagt að fyrsta fórnarlamb stríðs sé sannleikurinn – og að stríð breyti mönnum í skepnur. Fyrir flesta Íslendinga eru þessar staðhæfingar lýsingar á fjarlægum veruleika. Við sjáum fréttamyndir af stríði og þekkjum einhverja útgáfu af veruleika þess úr bókum, bíómyndum og tölvuleikjum. En Íslendingar hafa ekki upplifað það að sjá erlenda skriðdreka keyra um götur bæja og borga, horft upp á útlenska fána setta upp á opinberar byggingar í staðinn fyrir okkar eigin, séð erlenda hermenn fagna nýfengnu valdi með tilheyrandi lítilsvirðingu í garð hinna sigruðu – eða þurft að ákveða, hvert og eitt okkar, hvort við ætlum að reyna að aðlagast nýjum veruleika eða streitast á móti ofurvaldi í þeirri trú að þannig verði hægt að öðlast frelsi á ný.

Liðu kúgun, ofbeldi og fátækt

Fyrir margar þjóðir Evrópu eru minningar um hörmungar stríðs og afleiðingar þess að tapa frelsinu hins vegar enn ljóslifandi í minningu kynslóðanna. Lok síðari heimsstyrjaldarinnar markaði upphaf tímabils friðar fyrir íbúa Vestur Evrópu. En þau tímamót mörkuðu sannarlega enga frelsun fyrir þau ríki sem lentu undir járnhæl sovétvaldsins í Kreml. Þær þjóðir sem voru innlimaðar gegn vilja inn í Sovétríkin eða voru dæmd til þess að vera hluti af „áhrifasvæði“ Moskvu liðu kúgun, ofbeldi og fátækt allt þar til Sovétríkin liðuðust loksins í sundur.

Nú þegar rúmlega þrjú ár eru liðin frá því Rússland réðst með allsherjar innrás í Úkraínu hefur samstaða og samúð með úkraínsku þjóðinni minnkað. Stjórnmálamenn og áhrifavaldar hafa sums staðar ekki bara misst samúðina heldur virðast leyfa sér að láta það fara beinlínis í taugarnar á sér að úkraínska þjóðin sýni ekki innrásarliðinu meiri undirgefni. Hér á landi hafa áberandi raddir endurómað kaldlyndar röksemdarfærslur örfárra alþjóðlegra fræðimanna, sem kalla sig realista og eru í miklu uppáhaldi hjá rússneskum stjórnvöldum. Þessar raddir smita útfrá sér þannig að hálfkæringur í umfjöllun um hlutskipti Úkraínu verður sífellt meira áberandi. Í stað þess að óþreyja ríki um að Rússlands hætti tilraunum sínum til þess að undiroka og innlima nágrannaríki sitt og snúa einfaldlega heim til sín, beinist vaxandi gagnrýni að Úkraínu og leiðtogum hennar. Þetta er furðulegt. Úkraína bað vitaskuld ekki um innrás Rússa og hefur aldrei beðið nokkra aðra þjóð um að taka þátt í varnarstríði sínu nema með því að senda stuðning og sneiða hjá samskiptum við innrásarríkið. Það er nú öll heimtufrekjan.

Upptök illskunnar augljós

Kjarninn í málflutningi þeirra sem básúna um að „margt sé í mörgu“ varðandi stríðið í Úrkaínu er í rauninni sá að börn  sem fæðast á landsvæðinu milli Rússlands og Vestur-Evrópu hafi það hlutverk í gangverki heimsins að vera stuðpúði milli stórveldanna. Í þeim rökum felst í raun að metnaður þeirra þjóða til þess að öðlast sjálfstæði, frelsi og farsæld sé einhvers konar ögrun við heimsfriðinn. Þetta er algjör þvæla. 

Alþjóðastjórnmál eru oft flókin og í stríði eru skilin á milli góðs og ills gjarnan óskýr. En eins og ég hef sagt margsinnis frá upphafi stríðsins, og stundum hlotið bágt fyrir, þá er stríðið í Úkraínu svart-hvítt að því leyti að augljóst er hvar illskan á upptök sín. Í stríði gerast vondir hlutir en í tilviki Rússlands eru stríðsglæpirnir hluti af yfirlýstri stefnu.

Úkraína stelur ekki rússneskum börnum, hefur þá stefnu að fylgja alþjóðalögum um meðferð stríðsfanga og gerir ekki almenna borgara að skotmarki. Eðli rússnesku innrásarinn er óbreytt og valdaþorsti heimsvaldasinna í Kreml er hinn sami óháð því hvaða hugmyndafræði hann er sveipaður – og nær út fyrir landamæri Úkraínu. Evrópa, þar á meðal Ísland, stendur í þakkarskuld við Úkraínu fyrir að halda Rússum í skefjum og við eigum að taka alvarlega þá ógn sem að okkur steðjar.